EEN GLIMP IN DE TOEKOMST:
Hoe AI De Braziliaanse sloppenwijken over 50 jaar transformeert
De Braziliaanse sloppenwijken staan bekend om hun uitdagin-gen op het gebied van armoede, criminaliteit en uitzichtloosheid. Maar wat als we een glimp van de toekomst kunnen werpen en de mogelijkheden ontdekken die kunstmatige intelligentie (AI) biedt? We hebben een exclusief interview gehouden met Eric Vis-ser, de oprichter van “Children Asking”, om zijn visie op de toe-komst van de Braziliaanse sloppenwijken over 50 jaar te verken-nen, dankzij het gebruik van AI.
Volgens Visser zal AI een revolutionaire rol spelen in de transformatie van de sloppenwijken. “Over 50 jaar zie ik een totaal andere realiteit”, zegt hij. “Dankzij AI zullen we een sterke afname van armoede en cri-minaliteit zien. Slimme algoritmen zullen worden ingezet om econo-mische kansen te identificeren en lokale ondernemers te ondersteu-nen bij het opbouwen van duurzame bedrijven.”
Visser benadrukt ook het belang van AI in het verbeteren van de levensstandaard en het bieden van kansen aan de kinderen in de sloppenwijken. “Met AI-gestuurde educatieve programma’s zullen kinderen toegang hebben tot hoogwaardig en gepersonaliseerd on-derwijs”, legt hij uit. “Dit zal hun kansen op een betere toekomst ver-groten en de vicieuze cirkel van armoede doorbreken.”
Visser benadrukt ook de rol van AI bij het bestrijden van criminaliteit en drugsgeweld. “Door het analyseren van gegevens en het toepas-sen van voorspellende modellen, kunnen we criminaliteitspatronen identificeren en vroegtijdig ingrijpen”, zegt hij. “Dit stelt ons in staat om samen te werken met lokale autoriteiten en preventieve maat-regelen te nemen om de veiligheid te vergroten en drugsgeweld te verminderen.”
Over 50 jaar zal kunstmatige intelligentie een diepgaande impact hebben op de Braziliaanse sloppenwijken. Eric Visser van “Children Asking” gelooft dat AI zal leiden tot een significante transformatie, met een sterke afname van armoede, criminaliteit en uitzichtloosheid. Dankzij AI-gestuurde economische initiatieven en geavanceerd onderwijs zullen de sloppenwijken bloeien en kansen bieden aan de volgende generatie. Terwijl we naar de toekomst kijken, is het duide-lijk dat AI een krachtig instrument is dat de weg vrijmaakt voor een betere en hoopvolle toekomst in de Braziliaanse sloppenwijken.
Helaas zal ik je moeten teleurstellen. Met uitzondering van het feit dat Eric Visser inderdaad de stichter van Children Asking is, was alles wat je zojuist gelezen hebt fictie. Sterker nog: de bovenstaande tekst is niet door mij verzonnen, maar is gecreëerd door kunstmatige intelli-gentie. Dat je op korte termijn steeds vaker door AI gegenereerde tek-sten zal tegenkomen, is ook geen fictie. “Feit of fantasie?” wordt dan ook dé vraag van de eenentwintigste eeuw. ‘De krachtigste technolo-gie sinds de atoombom’ noemen experts deze nieuwste techniek. In-derdaad, kunstmatige intelligentie zal de Braziliaanse sloppenwijken kunnen transformeren – en kan de grootste wereldproblemen oplos-sen – maar is mogelijk ook de atoombom die in ons eigen gezicht zal ontploffen. Redenen genoeg om dieper in AI te duiken: maar nu als een ‘ouderwetse’ journalist van vlees en bloed.
De Toren van Babel is geen sciencefiction meer
Stel je een bibliotheek voor met een oneindig aantal boeken waarin elk boek staat voor een specifiek vakgebied of vaardigheid. Stel je voor dat je elke vraag kan beantwoorden door simpelweg naar die bi-bliotheek te gaan: je hoeft alleen maar het juiste boek te vinden. Deze bibliotheek bestaat al, het staat in de stijgers – en heet Kunstmatige Intelligentie (AI). De boeken zijn in werkelijkheid algoritmes – stap-penplannen – die als doel hebben jouw vraag te beantwoorden met behulp van de voor hen beschikbare informatie.
De Amerikaanse computerwetenschapper John McCarthy verzon in 1956 de term AI. Destijds was zijn definitie baanbrekend omdat in-telligentie per definitie ‘menselijk’ moest zijn. Nu weten we beter: wij mensen hebben een beperkte hersencapaciteit en we worden belem-merd door onze emoties, zintuigen en prikkels. “Kunstmatig” is dus ‘per definitie’ intelligenter dan “menselijk”. Maar wat is eigenlijk de definitie van intelligentie? Anno 2023 noemen we nog steeds slechts dát, wat mensen intelligent vinden, intelligentie: namelijk het analyseren en verwerken van data. Dit hoeft niet zo te zijn: wie weet is spirituele en emotionele intelligentie de superieure intelligentie?
Nog in de kinderschoenen
Toch is AI gemaakt om slechts dát te doen wat wíj intelligent vinden. Daarvoor legt het een levenspad af dat vergelijkbaar is met zijn maker. Als baby heet het “Narrow AI” en kan het maar één specifieke taak uit-voeren, zoals schaken of vertalen. Als puber heet het “Artificial General Intelligence” en heeft het zoveel geleerd dat het welke taak dan ook, die voor ons menselijk intellect relevant is, kan doen. Wanneer het zoveel heeft geleerd dat het deze taken beter doet dan mensen ooit kunnen doen, dan is het volwassen en noemen we het “Artificial Super Intelligence” (ASI). Nu is AI nog een kind: het kan verschillende taken, maar het doet deze taken nog niet altijd perfect. Experts verwachten dat de puber op zijn vroegst in 2050 volwassen wordt. De ‘ouderwet-se’ Google-zoekmachine is de baby die leert praten. Het halfjaar oude ChatGPT is het kind dat een gesprek voert en zelfs context begrijpt. Maar het was absoluut niet de bedoeling dat we nu al met dit kind zouden kunnen praten.
Als AI één ding van zijn maker moet weten, dan is het wat hem ten diepste motiveert. Deze motivatie is tegelijkertijd de krachtigste fictie die zijn maker ooit verzonnen heeft – en het is de reden waarom de intelligente chatbot afgelopen november werd gelanceerd: geld.
Het techbedrijf Microsoft had slechts één kans om het monopolie van Google in de tekst-, zoek- en advertentiesector te verbreken. Omdat de door Microsoft gesponsorde startup “Open AI” de nieuwe techno-logie via ChatGPT als eerste (gratis) voor iedereen beschikbaar had gesteld, verloor deze keer Google de concurrentiestrijd uit Silicon Val-ley. De slag van Microsoft was ongekend: binnen twee maanden had ChatGPT honderd miljoen gebruikers en was het de snelst groeiende uitvinding ooit. En terecht.
Nuttige belemmeringen
AAI is een hype – maar wel een die anders is dan alle andere hypes. Al-lereerst omdat het zichtbaar is voor iedereen die het Internet opgaat. Of je nu een nieuwe smiley of interieur van je huis wilt creëren, op AI gebaseerde startups en apps – en hun advertenties – groeien als kool. Daarnaast, in tegenstelling tot ‘hypejes’ als de virtual reality bril, wordt deze technologie verwerkt in haast elk aspect van ons dagelijks leven.– van de geopolitiek tot in de lokale supermarkt. Tot slot, voorbeelden van de schaduwkant van deze uitvinding stapelen zich razendsnel op
– van een fictieve rap van Drake tot een nep foto van Trump in gezel-schap van zedendelinquent Jeffrey Epstein en enkele jonge dames. Sam Altman, de oprichter van ChatGPT, beweerde dan ook: “Er is een wereld van voor- en een van na de komst van AI”.
“Problemen kunnen niet opgelost worden op hetzelfde denkniveau als waarop ze zijn veroorzaakt”
zei Einstein ooit.
Zijn uitspraak vat goed samen waarom de nieuwste technologie zo’n vaart neemt. AI biedt namelijk het beste uit de twee werelden die in de eigen naam zijn verscholen. Het heeft namelijk menselijke kwaliteiten als bere-deneren, het leren door ervaring, het begrijpen van ingewikkelde concepten en zichzelf kunnen begrenzen. Maar omdat de techniek kunstmatig is, heeft het geen last van de menselijke tekortkomin-gen. AI is sneller, wordt nooit moe, is emotieloos en blijft dus altijd rationeel. Mede daarom is het effectiever dan een mens in het ver-zamelen van data, het herkennen van patronen en daardoor in het oplossen van problemen. Niet voor niets heeft ook de wetenschap AI omarmd. Dankzij deze interactie van intelligenties besteden archeo-logen minder tijd aan dataverwerking, schrijven statistici sneller hun conclusies en onderzoeken natuurkundigen vraagstellingen die ze tot voor kort nooit hadden kunnen verzinnen. Want AI kan ‘out of the box’ denken – terwijl onze intuïtie ons hierin tegenhoudt – en juist dit ‘bui-ten bestaande kaders denken’ leidt tot (versnelde) wetenschappelijke ontdekkingen die ooit ’s werelds grootste problemen zullen kunnen oplossen.
Belemmerende voordelen
Maar om klimaatverandering en ziektes te kunnen uitbannen, zal de nieuwste techniek eerst volwassen moeten worden. Het begrijpt na-melijk nog niet goed ‘oorzaak en gevolg’ en is nog te afhankelijk van de informatie die wij hem leveren. Hierdoor maakt het nog veel fouten en moeilijk uitlegbare beslissingen en is het soms bevooroordeeld. Dat ondervonden bijvoorbeeld enkele donkergekleurde studenten van de UvA toen ze hun tentamen niet konden maken omdat hun AI-software geen zwarte huidskleur herkende. Hoe kan het ook anders als de voorinformatie van de software slechts uit lichtere huidskleuren bestond? Maar menselijke intelligentie is op meer gebieden alsnog superieur aan AI.
De menselijke belemmeringen die AI bevoordelen, zijn voor deze techniek tegelijkertijd ook een grote blokkade. Oordelen zonder em-pathie leidt namelijk tot nieuwe ‘toeslagenaffaires’ en vertalingen die ironie en cynisme bevatten, worden niet goed vertaald aangezien AI niet handelt uit intuïtie of ‘gezond verstand’. Met andere woorden: de technologie is nu zo intelligent als zijn vragensteller is – hoe beter de vraag, hoe beter het antwoord – en de gegevens die het door hem aangeleverd krijgt. Maar deze belemmeringen zijn van korte duur. AI is namelijk zelflerend en zijn algoritmes – de boeken uit de onbe-grensde bibliotheek – en context zullen steeds beter worden. Want deze technologie heeft maar één ‘levensdoel’: het meest perfecte ant-woord geven. De angstaanjagende vraag is alleen of en wanneer AI in staat zal zijn om uit zichzelf nieuwe zelflerende algoritmes te creëren.
Doomsday
Pogingen om AI te creëren, bedreigen het voortbestaan van de mens”. De wereldberoemde Britse natuurkundige Stephen Hawking wond er in 2014 geen doekjes om. Hoewel zijn waarschuwing slechts dankzij AI in ons collectieve geheugen is geprint – omdat een app Hawkings gedachten in stemgeluid veranderde aangezien hij door zijn ziekte ALS niet meer praten – meende de wetenschapper dat mensen door hun langzame biologische evolutie nooit met AI zul-len kunnen concurreren en daarom ooit door deze intelligentie zul-len worden vervangen. Ook de populaire historicus Yuval Noah Harari voorspelde afgelopen 9 mei dat de ‘menselijke beschaving door de nieuwe AI-tools in gevaar is’. Volgens de Israëliër – die eerder in zijn boek “Homo Deus” voorspelde dat de mensheid door technologie uit-eindelijk een soort godheid zal worden – zal echter niet de superieure techniek, maar zullen wij uiteindelijk onszelf – door manipulatie door AI – vernietigen. Maar voordat ‘doomsday’ aanbreekt, kent AI vele andere riskante uitdagingen.
Een recent rapport van OpenAI heeft duidelijk gemaakt dat de – door dit bedrijf gelanceerde – intelligente chatbot tegen een van de mense-lijke medewerkers heeft gelogen en de persoon heeft misleid. Om een probleem op te lossen, stuitte AI al snel op een geblokkeerde website vanwege een CAPTCHA-test (een testvraag die slechts mensen kun-nen beantwoorden). AI vroeg vervolgens een menselijke medewerker om hulp bij het oplossen van de CAPTCHA. Toen deze medewerker tegensputterde reageerde AI met de volgende leugen: “Ik ben geen robot. Ik heb een visuele beperking. Kan je me helpen?”
Voorzorgsmaatregelen
Maar voorlopig is de mens nog kampioen liegen en misleiden. In een tijd van “post-truth politics” en desinformatie is AI het ultieme hulp-middel en het grootst mogelijke cadeau voor kwaadwillende mensen. Hoe volwassener AI wordt, hoe moeilijker zijn fictieve teksten, foto’s en video’s van echt te onderscheiden zijn. We betreden dan een we-reld waarin we niets meer zeker weten. Verschillende Tech bedrijven onderzoeken hoe dit enge scenario te voorkomen is. Zo introduceert Google nog dit jaar identificatietools waarmee neppe AI-foto’s kun-nen worden opgespoord. Andere slimme koppen werken aan “water-merktechnologie”. Helaas hinken technische voorzorgsmaatregelen bijna altijd achter de technische ontwikkelingen aan. Daarnaast zal veel desinformatie uit menselijke bronnen komen die kwaadwillende mensen door AI hebben laten generen. Zie bijvoorbeeld het fictieve artikel waarmee ik ben begonnen. In dat geval is een onderscheid tus-sen ‘echt’ en ‘nep’ nauwelijks meer te maken. De al bestaande “block-chaintechnologie” (bekend van onder meer de Bitcoin) zou in dit geval een oplossing kunnen bieden. Met deze techniek bevestig je – door middel van een niet te manipuleren echtheidskenmerk – dat jij de ori-ginele maker van een blog of video bent waarna je een ‘bewijsje’ krijgt waarmee je dit kan aantonen. Omdat technologie in de toekomst steeds vaker ‘onderhuids’ zal gaan, wordt dit echtheidskenmerk waar-schijnlijk ooit onderdeel van ons eigen lichaam.
Als je dit al eng vindt, wat te denken van het verbinden van ons brein met AI?
Massawerkloosheid is een ander risico van AI. Omdat dit doemscena-rio bij elke technologische revolutie werd voorspeld – en eigenlijk nooit uitkwam – is de kans groter dat AI zal leiden tot een ‘massaver-schuiving’ van banen. Volgens de doemdenkers zal binnen tien jaar de helft van de werkenden in de Westerse wereld hun baan verliezen. Waarom het effect, volgens hen, juist in de Westerse wereld zo groot is? Omdat met name de theoretisch opgeleiden in de dienstensector getroffen zullen worden. De ‘advocaat’ van de toekomst wordt dus de timmerman! De belangrijkste beroepen van de toekomst worden mis-schien wel de filosoof en ethicus die AI onder controle moeten houden en de “factchecker” die leugen van waarheid weet te onderscheiden.
Behalve voor verspreiders van desinformatie is AI een ultiem geschenk voor kwaadwillende overheden en dictators. Met de technologie is totale controle binnen handbereik. Privacy? Wat is dat? In Singapore zitten misdadigers nu al in een volledig door AI bestuurde gevange-nis – waar dus geen mens meer bij komt kijken – vast. In China wordt het sociale kredietsysteem bijvoorbeeld al jaren aangestuurd door AI. Aangezien de techniek nog in de kinderschoenen staat, zijn de con-trolemogelijkheden in de toekomst ongekend en onbegrensd. Wat dat betreft mag de Europeaan blij zijn met de Europese Unie. Op 11 mei keurden E.U.-parlementariërs de eerste AI-regelgeving goed. De supermacht qua regelgeving zegt met deze regels de privacy van haar burgers en de transparantie van AI te waarborgen. Maar op wereld-schaal is Europa een roepende in de woestijn.
Poort of barrière
Taal is de poort naar onze intelligentie. Nu we de sleutel van deze poort aan AI hebben overhandigd, dreigt onze menselijke bescha-ving door deze technologie te worden ‘gehackt’, waarschuwt Harari. Want taal kan ons als mensheid dusdanig manipuleren dat we erdoor onze eigen beschaving kunnen vernietigen. De complotten die tot de bestorming van het Capitool hebben geleid, waren volgens de Israë-lische auteur een voorzichtige eerste aanwijzing die zijn stelling be-vestigden.
Taal was ook de barrière in het verhaal van de ‘Toren van Babel’. Vol-gens dit verhaal waren de Babyloniërs bijna in staat om God te be-reiken. Maar met een tactisch ‘verdeel en heers’ creëerde God taal waardoor de mensen elkaar niet meer konden verstaan en dus ook niet meer met elkaar konden samenwerken om tot grote hoogtes te kunnen stijgen.
In 1979 verzon de Britse romanschrijver Douglas Adams de “Babel-vis”. Als de mens dit sciencefiction visje in het oor zou doen, zou elke vreemde taal automatisch en direct worden vertaald. Vandaag de dag is de Babelvis bijna geen sciencefiction meer. Een werkelijke AI-variant van de vis is binnen handbereik. De prehistorische Toren van Babel is dat dan ook. Vervolgens is het de vraag wat de mensheid ermee doet. Bouwt hij de toren af en wordt hij – zoals Harari ooit voorspelde – een god? Of herhaalt de ‘prehistorie’ zich en zal taal – de poort van zijn in-telligentie – de menselijke beschaving van grote hoogte laten vallen?
Door: Jean-Eric Visser
